Szkic systemów fonologicznych ruskich gwar Białostocczyzny wschodniej Posted on 23 lutego 202523 lutego 2025 by adawid Szkic systemów fonologicznych ruskich gwar Białostocczyzny wschodniej [„Slavia Orientalis” XVII (1968), z. 3] Gwary typu wschodniosłowiańskiego zachowane w granicach Polski na terenie od Kanału Augustowskiego na północy po Bug na południu są znacznie zróżnicowane. Wynika to z krzyżowania się w przeszłości na tym obszarze trzech nurtów osadniczych: polskiego od zachodu, białoruskiego od wschodu i ukraińskiego od południowego wschodu1. Zachodnia granica tych gwar, przeprowadzona przed 1960 rokiem na podstawie mowy najstarszego pokolenia we własnym środowisku, niezależnie od jego poczucia narodowościowego i przynależności wyznaniowej, przebiega od wsi Wołkusz w kierunku na Sztabin, skąd Biebrzą do Brzozówki, od której nieco na zachód biegnie do Supraśli pod Wasilkowem. Supraślą granica dochodzi do Narwi, z nieznacznymi odchyleniami przebiega łukiem Narwi i między Łapami a Surażem skręca na południowy wschód od rzeki w kierunku na Strablę, Boćki i Siemiatycze po Bug na zachód od Siemiatycz2. Bug nie stanowi faktycznej granicy zasięgu gwar ruskich (tzn. typu wschodniosłowiańskiego) w Polsce3. Traktujemy go w ze-… czytaj dalej
Propozycja terminologicznego zawężenia zakresu pojęć: „gwary przejściowe” – „gwary mieszane” Posted on 23 lutego 2025 by adawid Propozycja terminologicznego zawężenia zakresu pojęć: „gwary przejściowe” – „gwary mieszane” [Rozprawy Slawistyczne 6, Lublin, 1993] Uczestnicy konferencji poświęconej gwarom mieszanym i przejściowym na terenach słowiańskich doskonale wiedzą, że obydwa wykorzystane w tytule terminy, od dawna funkcjonujące w językoznawstwie, dalekie są od wymagań stawianych terminom naukowym. Są bowiem tak nieprecyzyjne, że te same gwary mogą być nazywane przez jednych badaczy przejściowymi, przez innych mieszanymi; np. gwary polskie na polsko-białoruskim pograniczu językowym Z. Stieber w Zarysie dialektologii języków zachodniosłowiańskich traktuje jako mieszane1, natomiast B. Bartnicka w podręczniku dialektologii polskiej określa je jako przejściowe2. Mamy też w literaturze wiele przykładów nieprzywiązy-wania wagi do różnicowania obu pojęć i przemiennego synonimicznego używania określeń: gwara przejściowa i gwara mieszana. Charakterystyczne jest to … czytaj dalej
Zdaniem językoznawcy. (Odpowiedź J. Janowiczowi na propozycję wprowadzenia białoruskich nazw miejscowych na Białostocczyźnie) Posted on 23 lutego 2025 by adawid Zdaniem językoznawcy. (Odpowiedź J. Janowiczowi na propozycję wprowadzenia białoruskich nazw miejscowych na Białostocczyźnie) [„Respublika” 1/1990] Zgłaszam kilka uwag w związku z artykułem Jarosława Janowicza Onomastyczna ściana płaczu („RP” 9-12/89). 1. Zachowanie ciągłości historycznej nazw miejscowości i zasadnicza zgodność ich postaci urzędowej z faktycznie używanymi w terenie jest oczywiście ważna i nie budzi wątpliwości. W odniesieniu do terenów etnicznie mieszanych lub zamieszkałych przez ludność innojęzyczną niż polska, na przykład białoruską litewską czy ukraińską problem nabiera szczególnej ostrości, gdyż każda forma przystosowania nazwy miejscowej do wymowy i pisowni polskiej, nieraz istotnie nieudolna albo wręcz błędna, interpretowana jest jako zabieg świadomie polonizacyjny, a więc godzący w godność narodową mieszkańców. czytaj dalej …
