7 maja 2023 roku w wieku 91 lat zmarł dr Aleksander Kolańczuk, działacz ukraiński w Polsce, historyk, autorytet w dziedzinie upamiętniania żołnierzy Ukraińskiej Republiki Ludowej i Ukraińskiej Halickiej Armii.
Aleksander Kolańczuk urodził się 2 kwietnia 1932 r. we wsi Wólka Tarnowska na Chełmszczyźnie, skąd został deportowany w 1947 r. na tereny północnej Polski. Przez całe życie był aktywnym członkiem organizacji ukraińskich w Polsce. Był członkiem zarządu głównego Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego (1971-1973), członkiem Związku Ukraińców w Polsce, w tym zarządu głównego (1996-2001), a także wiceprzewodniczącym Południowo-Wschodniego Instytutu Naukowego w Przemyślu. Tworzył materiały dla ukraińskich audycji Polskiego Radia oraz teksty dla gazety „Nasze Słowo”. Jego artykuły ukazywały się również w Ukraińskim Piśmie Podlasia „Nad Buhom i Narwoju”.
Dzięki jego pracy badawczej i edukacyjnej społeczność ukraińska w Polsce mogła poznać niezwykle ważny rozdział z historii ukraińskiego ruchu wyzwoleńczego i losów jego przywódców, którzy w wyniku klęski traktatu Piłsudski-Petlura, znaleźli się na terenie II Rzeczypospolitej, z dala od rodzinnego domu, w tym także na Podlasiu.
Dzięki jego konsekwentnej, ciężkiej pracy odnaleziono i uratowano cmentarze i poszczególne groby żołnierzy AURL w Polsce. Dr Kolańczuk jest autorem wielu artykułów, oraz opracowań materiałów historycznych. Jego książki: „Ukraińska emigracja wojskowa w Polsce 1920-1939”, „Umarli, aby zmartwychwstała Ukraina: miejsca pamięci Ukraińców — uczestnicy marszu niepodległościowego w latach 1917-1921 w Polsce”, „Za wolność naszą i waszą. Uczestnicy ukraińskiej walki wyzwoleńczej 1917 – 1921. Miejsca pamięci w Polsce. Podręcznik”, „Ukraińscy emigranci polityczni w życiu naukowym, kulturalnym, społecznym i gospodarczym II RP” – są nieocenionym, unikatowym wkładem naukowym do historii stosunków ukraińsko-polskich.
Doktor honoris causa Kirowohradzkiego Instytutu Gospodarki Regionalnej. Laureat wielu nagród, w szczególności Orderu Księcia Jarosława Mądrego V stopnia, Odznaczenia Prezydenta Ukrainy – medal jubileuszowy „25 lat niepodległości Ukrainy”, Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski, Odznaczenia Ogólnoukraińskiego im. Iwana Ohienko, Nagrody „Strażnika Pamięci” Ukraińskiego Towarzystwa Historycznego w Polsce.
Niech pamięć o nim będzie wieczna.
