Ukraiński zespół dziecięco-młodzieżowy „Hiłoczka” z Czeremchy to jeden z bardziej znanych zespołów na Podlasiu, który kontynuuje tradycję śpiewaczą regionu, a zwłaszcza wsi wokół Czeremchy. W jej skład wchodzą uczniowie i absolwenci Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Czeremsze, uczący się ojczystego języka ukraińskiego. Grupa działa przy Gminnym Ośrodku Kultury w Czeremsze i pod opieką Związku Ukraińców Podlasia. Pracuje w grupach: wokalnej i wokalno-instrumentalnej, a także tanecznej.
Początki „Hiłoczki” i jej istnienie związane są z lekcjami języka ukraińskiego w miejscowej szkole w Czeremsze, które zostały zorganizowane w 1995 roku. Zespół powstał w 1996 roku z inicjatywy nauczycielki, zarazem specjalistki od śpiewu ludowego Ireny Wiszenko (wtedy Szeretucha), która ukończyła Instytut Kultury w Równem. Aby zachęcić dzieci do nauki języka ojczystego i uatrakcyjnić lekcje, zaczęła śpiewać ze swoimi uczniami. Jednocześnie był to jeden z najlepszych sposobów na poznawanie w praktyce lokalnej tradycji muzycznej.
Podstawą repertuaru „Hiłoczki” są pieśni ludowe ze wsi wokół Czeremchy, śpiewane z zachowaniem lokalnych cech muzycznych i językowych. Są to kolędy, szczedriwki, wesnianki i rohulki oraz weselne i inne pieśni ukraińskie, zarówno z Podlasia, jak i Polesia i Wołynia. Wiele z nich to efekt nagrań dokonanych podczas wypraw folklorystycznych prowadzonych przez liderkę grupy Irenę Wiszenko.
Nowa grupa miała swój pierwszy występ na festiwalu piosenki dziecięcej w Węgorzewie, gdzie wykonywała pieśni wiosenne, których dziewczęta nauczyły się śpiewać na lekcjach języka ukraińskiego. Później rozpoczęła się współpraca z zespołem ludowym z Czeremchy Wsi, który przekazywał młodym następcom lokalne tradycje – zarówno pieśni, jak i obrzędy. Jeden z pierwszych wspólnych projektów dotyczył prezentacji weselnego obrzędu wypiekania korowaja, z którym oba zespoły z powodzeniem występowały na imprezach zarówno na Podlasiu, jak i poza nim. Współpraca ze śpiewaczkami ludowymi trwa do dziś. Nadal dzieci z Czeremchy – członkowie zespołu – uczą się od zespołu śpiewaczego z Czeremchy Wsi autentycznej, dwugłosowej maniery śpiewu i wspólnie odtwarzają obrzędy naszego regionu.
W 2006 roku „Hiłoczka” wraz z czterema zespołami ludowymi – z Czeremchy Wsi, Wólki Terechowskiej, Dobrowody i Malinnik – nagrała godzinną płytę, która jest rekonstrukcją czterech obrzędów podlaskich związanych z różnymi porami roku. Znalazły się na niej: kolędy, pieśni wiosenne, wypiekanie korowaja i obrzędy żniwne. „Hiłoczka – cztery pory roku” to dobry przykład inicjatyw z udziałem nosicieli tradycji ludowej Podlasia oraz dzieci i młodzieży.
Nie jest to jednak jedyny projekt zespołu – „Hiłoczka” w ciągu całej swojej historii uczestniczyła w wielu inicjatywach mających na celu przejmowanie tradycji ludowej Podlasia. W 2009 roku wydała swoją pierwszą płytę, na której znalazły się przede wszystkim utwory z Podlasia i ukraińskiego Polesia. W 2016 roku zespół wydał kolejny album – „Wyśpiewana tradycja” z pieśniami tradycyjnymi w wykonaniu „Hiłoczki” i grupy śpiewaczej z Czeremchy Wsi. W 2019 roku grupa uczestniczyła wraz z innymi zespołami ukraińskimi z Podlasia w nagraniu płyty „Підляшшя колядує” – ukraińskie kolędy i szczedriwki Podlasia.
Zespół często koncertuje i w całej swojej historii wyjeżdżał na liczne koncerty, podczas których popularyzował tradycję folklorystyczną okolic Czeremchy. Występował w całej Polsce, a także wielokrotnie odwiedzał Ukrainę. Grupa była także z występami na Białorusi i w Łotwie.
Na terenie gminy Czeremcha „Hiłoczka” zajmuje szczególne miejsce, ponieważ jest to jedyny zespół dziecięcy, którego zainteresowania muzyczne skupiają się na lokalnej tradycji, traktowanej w kontekście ogólnoukraińskim. Choć powstanie grupy wiąże się z aktywnością organizacyjną środowiska ukraińskiego na Podlasiu w latach 90. XX w., to było ono bezpośrednim rezultatem przebudzenia narodowego, które nastąpiło jeszcze wcześniej, bo w latach 80. XX wieku. Wtedy, a dokładnie w 1987 roku, w pobliskiej Kuzawie powstało koło Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego. Efektem tego było zorganizowanie lekcji języka ukraińskiego w miejscowej szkole i pojawienie się „Hiłoczki”.
Przez lata przez zespół przewinęło się wielu młodych ludzi. Niektórzy z nich już ukończyli szkoły, inni kontynuują naukę na uczelniach wyższych, jeszcze inni pracują i aktywnie uczestniczą w zorganizowanym życiu ukraińskim na Podlasiu. Wiele dziewczyn nie przestaje śpiewać i nadal występuje. Byli członkowie „Hiłoczki” tworzą własne zespoły, można tutaj wymienić takie grupy, jak: „Słowianoczki”, „Dżereło”, „Dobryna”.
Przez cały czas do zespołu dołączają nowi młodzi ludzie, przede wszystkim uczennice miejscowej szkoły, w której jest prowadzona nauka języka ukraińskiego. Co szczególnie cenne, kilka lat temu w grupie zaczęli też śpiewać chłopcy.
Oprócz Ireny Wiszenko z zespołem współpracowali akordeoniści Ireneusz Leoniuk oraz Wołodymyr Rewa, którzy brali również udział w nagraniu płyt „Hiłoczki”.
„Hiłoczka” od lat przyciąga miłośników tradycyjnego folkloru podlaskiego. Młodzi ludzie, którzy śpiewają w zespole, są spadkobiercami tradycji swoich dziadków – dzięki nim uczą się dawnych obrzędów i pieśni, które później z szacunkiem i wdzięcznością odtwarzają na scenie.
