Ukraiński Zespół Pieśni i Tańca „Ranok” z Bielska Podlaskiego to jedna z głównych grup Związku Ukraińców Podlasia, wizytówka kulturalna środowiska ukraińskiego regionu oraz Bielska Podlaskiego na licznych konkursach i festiwalach w Polsce i za granicą. To zespół, który przejmuje, zachowuje i popularyzuje dziedzictwo kulturowe Podlasia.
Historia „Ranku” jest nieodłącznie związana z rozwojem nauczania języka ukraińskiego w Szkole Podstawowej nr 4 im. Adama Mickiewicza w Bielsku Podlaskim, gdzie jesienią 1995 r. pod kierownictwem Elżbiety Tomczuk (wówczas Ryżyk), absolwentki Instytutu Kultury Rówieńskiego Państwowego Uniwersytetu Humanistycznego (obecnie to Instytut Sztuki), zebrała się grupa utalentowanych dziewcząt. Debiut nowej grupy śpiewaczej miał miejsce w tym samym roku na Festiwalu Kultury Ukraińskiej na Podlasiu „Podlaska Jesień” w Bielsku Podlaskim. Od 1996 r. grupa zaczęła funkcjonować przy Bielskim Domu Kultury.
Podstawą repertuaru nowego zespoły stały się miejscowe pieśni tradycyjne. „Ranok” pokazał, że mogą je wykonywać z powodzeniem nie tylko śpiewacy ludowi, ale też młodzi kontynuatorzy dziedzictwa kulturowego swoich przodków. Bielska młodzież zaczęła śpiewać podlaskie jednogłosowe pieśni wiosenne – tzw. wesnianki i rohulki, pieśni sianokosne, kupalskie, żniwne oraz weselne, a także kolędy i pieśni noworoczne, tzw. szczedriwki. Te starodawne utwory „Ranok” wykonuje do dziś. Oprócz tego grupa chętnie śpiewa pieśni liryczne z Podlasia i Ukrainy, w tym z kulturowo bliskiego Polesia. Pieśni poleskie trafiają do repertuaru bielskiego zespołu dzięki wieloletniej stałej współpracy z zespołami muzyki tradycyjnej z Polesia oraz ich instruktorami.
Młodzi artyści z „Ranku” nie tylko śpiewają pieśni ukraińskie, ale też prezentują rekonstrukcje obrzędów podlaskich. To głównie zabawy wiosenne, żniwa, obrzęd weselny przygotowywania i odprawiania panny młodej do ślubu. Nierzadko dzieci i młodzież z „Ranku” odtwarzają te obrzędy oraz wykonują je przed publicznością razem ze śpiewakami ludowymi z zespołu folklorystycznego „Rodyna” z Dubiażyna, z którymi współpracują od samego początku istnienia grupy.
„Ranok” to jednak nie tylko archaiczne pieśni i obrzędy, ale też żywiołowe tańce. W 2000 r. udało się utworzyć taneczną grupę, która zaczęła wykonywać w głównej mierze tańce poleskie. Początkowo grupę prowadziła Irina Sidoruk. Od wielu lat z młodymi tancerzami pracuje doświadczony choreograf Borys Buń z Zori na Ukrainie.
Ukraiński Zespół Pieśni i Tańca „Ranok” brał udział w licznych wydarzeniach kulturalnych zarówno na Podlasiu, jak i w innych regionach Polski oraz za granicą. Niejednokrotnie był zwycięzcą lokalnych, ogólnopolskich oraz międzynarodowych konkursów i festiwali, pokazując z jednej strony swój wysoki poziom artystyczny, a z drugiej strony – zachwycając autentyzmem wciąż mało znanego folkloru podlaskiego.
Dzisiaj bez „Ranku” trudno wyobrazić lokalne festiwale Związku Ukraińców Podlasia. Grupa stale reprezentuje swój region na imprezach kulturalnych w Polsce, popularyzuje także kulturę podlaską za granicą. W ciągu ćwierćwiecza udało się odwiedzić z koncertami wiele krajów – Ukrainę (Kijów, Lwów, Równe, Łuck, Kołomyja), Słowację, Francję, Belgię, Bułgarię, Rumunię.
Obecnie „Ranok” to dwie grupy wokalne oraz pięć tanecznych. To duża instytucja kulturalna, która od ćwierćwiecza wychowuje dzieci i młodzież w duchu miłości i szacunku do swojej kultury – pieśni i tańców przodków. W tym czasie śpiewało i tańczyło w „Ranku” kilkuset młodych ludzi. Obecnie kończą swoją karierę w zespole dzieci pierwszych jego członków. Do dziś z młodymi artystami niestrudzenie pracuje Elżbieta Tomczuk, kierownik artystyczny Ukraińskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Ranok”. Za poziom grup tanecznych odpowiada choreograf Borys Buń. Przez wiele lat kierownikami sekcji instrumentalnej zespołu byli Igor Fita, a następnie Piotr Ostaszewski.
