Władysław Kuraszkiewicz
Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej, str. 79, Warszawa 1963, Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Rozdział IV
Uwagi o rozwoju narzeczy wschodniosłowiańskich
1. Falowy rozwój gwar wschodniosłowiańskich. 2. Dawne narzecze północne. 3. Dawne narzecze południowe. 4. Dawne narzecze środkowe. 5. Wyniki dialektologii staroruskiej a historia dawnych plemion i księstw wschodniosłowiańskich.
1. Każdy z języków wschodniosłowiańskich rozpada się, jak mówiliśmy, na dwa narzecza przedzielone pasem gwar przejściowych. Dzisiejszy układ geograficzny narzeczy wschodniosłowiańskich pokazuje kolejne plamy poziome z południa na północ: a) narzecze południowoukraińskie, b) północnoukraińskie, c) południowo-zachodnio-białoruskie, d) północno-wschodnio-białoruskie, e) południoworosyjskie, f) północnorosyjskie.
Prócz tego pomiędzy poszczególnymi językami i głównymi narzeczami wschodnio – słowiańskimi istnieją również pasy gwar przejściowych najczęściej z podłożem północnym i ekspansją południową: a) narzecza środkowoukraińskie, b) przejściowe ukraińsko-białoruskie, c) środkowobiałoruskie, d) przejściowe białorusko-rosyjskie, e) narzecze środkoworosyjskie. Tłumaczyć to można ogólnikowo falowym szerzeniem się i narastaniem w ciągu wieków różnych zjawisk językowych, które pierwotnie miały swój ośrodek wyjściowy albo w gwarach północnych, rosyjskich, albo w gwarach południowych, ukraińskich. Język białoruski można w ogóle określić jako przejściowy od ukraińskiego do rosyjskiego. Można bowiem wskazać niektóre ważne właściwości fonetyczne, którymi albo język białoruski, czy tylko jego narzecza południowo- zachodnie, wraz z ukraińskim odróżnia się od rosyjskiego, albo którymi znów język białoruski, czy tylko jego narzecze północno-wschodnie, wraz z rosyjskimi różni się od ukraińskiego. Swoiste właściwości białoruskie są nieliczne i stosunkowo późno rozwinięte; przede wszystkim jest to ciakanie datujące się od XV-XVI w. Gwary przejściowe ukraińsko-białoruskie ciągną się pasem nad Narwią, Jasiołdą i Prypecią, mniej więcej wzdłuż linii: Zabłudów- Białowieża – Pružany – Turów- Mozyrz- Czernihów Głuchów. Między zaś gwarami białoruskimi a rosyjskimi pas gwar przejściowych biegnie łukiem mniej więcej przez miasta: Lucyna Siebież- Newel Wieliż- Dorohobuż – Briańsk Trubczewsk – Głuchów…
Załączniki
| Plik | Wielkość pliku |
|---|---|
uwagi o rozwoju narzeczy wschodnioslowianskich
|
1 MB |